Wiązanka polek część 2

Polka to gatunek muzyczny i taneczny o długiej tradycji, popularny w Europie Środkowej, a szczególnie w Polsce, Czechach i na Słowacji. Powstał w XIX wieku i szybko zyskał międzynarodową popularność, będąc radosnym tańcem, który łączył ludzi na weselach, zabawach wiejskich, jarmarkach i spotkaniach rodzinnych. Polka stała się symbolem radości, wspólnoty i wyrazem ludowej tradycji. Teksty piosenek w rytmie polki często opowiadają o życiu codziennym, miłości, zalotach, rodzinnych relacjach, a także o społecznych przywarach. Ten taniec wyrażał zarówno poczucie wspólnoty, jak i pozwalał na zachowanie narodowej tożsamości, zwłaszcza w czasach zaborów.

Geneza i historia powstania

Nazwa „polka” niekoniecznie wskazuje na jej polskie pochodzenie, gdyż istnieją przypuszczenia, że powstała ona w Czechach, gdzie oznaczała „polkę” jako formę małego kroku lub charakterystycznego ruchu w tańcu. Taniec szybko zyskał popularność na terenach Europy Środkowej i Wschodniej, w tym w Polsce. Z czasem polka stała się również jednym z narodowych symboli Czech.

Polska wersja polki rozwijała się w ścisłym związku z kulturą ludową i obrzędami wiejskimi, dostosowując melodię i rytm do lokalnych tradycji i przyśpiewek. Muzykę do polki grano na różnych instrumentach, początkowo były to skrzypce, a później również akordeon, który jest do dziś instrumentem kojarzonym z tym gatunkiem. Polka była popularna szczególnie wśród chłopów, którzy wykorzystywali ją do tworzenia własnych piosenek i przyśpiewek komentujących codzienne życie.

Kontekst tradycyjny i społeczny

Polka jest odzwierciedleniem życia codziennego i problemów społecznych, szczególnie w wiejskich środowiskach. Zawiera w sobie elementy humoru, żartobliwej krytyki, a czasami złośliwości. Przykłady fragmentów tekstów takich jak „Wojciechu, Wojciechu, coś leży pod lasem” czy „Szła dzieweczka przez las” pokazują, jak poprzez polkę opowiadano o sytuacjach z życia wiejskiego, takich jak podział pracy czy przygotowania do posiłku, ale również ukazywano zabawne lub ironiczne podejście do miłości, małżeństwa i flirtów.

W warstwie tekstowej polka często wprowadzała humorystyczne przerysowania i typowy dla kultury ludowej komizm, który służył rozładowaniu emocji, komentowaniu norm społecznych i relacji międzyludzkich. Zwracając uwagę na relacje damsko-męskie, teksty poruszają motywy związane z zalotami, urodą, majątkiem i oczekiwaniami, jakie młode kobiety i mężczyźni mieli wobec siebie. W tekstach znajdziemy również wskazówki, jak wyglądał proces dobierania się w pary i jakie cechy były wówczas cenione – na przykład uroda, majątek, ale także charakter i umiejętność śpiewu czy tańca.

Polka, zarówno jako gatunek muzyczny, jak i taniec, odgrywała ogromną rolę integracyjną. Zabawy taneczne, na których tańczono polkę, były miejscem spotkań, rozmów i flirtów. W polkach widoczna jest wyraźna dążność do radości, lekkości, ale i przyziemnego humoru. Przykłady tekstów, jak „Ta ładna, ta zgrabna, a ta z pierścionkami” lub „Chciałabym ja, chciała, ale nie takiego” pokazują, jak za pomocą humoru komentowano relacje między młodymi ludźmi i typowe dla społeczności wiejskiej oczekiwania wobec kandydata na męża czy żonę.

Nieodłącznym elementem była także satyra na stereotypy – mężczyzn przedstawiano jako „parowe młyny,” którzy „latają od jednej, do drugiej dziewczyny,” a kobiety jako kapryśne i przebierające w adoratorach, jak w tekście „Nie przebieraj panna, żebyś nie przebrała.” Zatem polka stała się narzędziem wyrażania zbiorowych emocji i opinii, pełniąc funkcję swoistej kroniki obyczajów.

Polka jako element tożsamości narodowej

W Polsce polka zyskała status tradycyjnego tańca ludowego i elementu narodowego dziedzictwa kulturowego. Szczególnie w okresie zaborów, polka, obok innych tańców ludowych, stawała się wyrazem poczucia wspólnoty i sposobem na podtrzymywanie narodowej tożsamości. Wspólne śpiewanie i tańczenie polki pozwalało na wyrażenie jedności i przynależności do grupy, co było szczególnie ważne w czasie, gdy Polacy nie mieli własnego państwa. Polka, jako część kultury ludowej, była jednym z przejawów zachowania własnych tradycji mimo braku niepodległości.

Polka przetrwała do dziś jako muzyczny symbol Polski i jest tańczona i grana na wielu uroczystościach, weselach i festiwalach, zarówno w Polsce, jak i wśród Polonii za granicą. Pozostała popularna również dzięki swoim żywym melodiom i prostemu rytmowi, który pozwala tańczyć i bawić się niezależnie od umiejętności tanecznych. Dzięki swej prostocie i dynamizmowi, polka zyskała także miejsce w popkulturze i nadal inspiruje twórców współczesnych.

Polka to gatunek muzyczny, który od wieków integruje ludzi i pozwala na dzielenie radości, żartów i refleksji nad codziennym życiem. Wartość polki leży w jej uniwersalności – porusza tematy bliskie każdemu człowiekowi, takie jak miłość, relacje, humor i praca. Jako część polskiego dziedzictwa, polka nie tylko przetrwała próbę czasu, ale nadal stanowi ważny element kultury i tożsamości, przypominając o wspólnych korzeniach i wartościach. W tradycyjnych tekstach polek ukryte są mądrości ludowe i żartobliwe wskazówki dotyczące życia i relacji międzyludzkich, dzięki czemu gatunek ten pozostaje ponadczasowy.

Wojciechu, Wojciechu, coś leży pod lasem,
pewnie zdechła świnia, pewnie zdechła świnia,
będziesz miał okrasę.
Pewnie zdechła świnia, pewnie zdechła świnia,
będziesz miał okrasę.
Upieczemy boczek, zrobimy kiełbasę,
a ogonek damy, a ogonek damy babom na okrasę,
a ogonek damy, a ogonek damy babom na okrasę.

Nie chodź koło róży, nie otrząsaj kwiatów.
Nadobna dziewczyno, nie bałamuć światu.

Nie siadaj, nie gadaj, nie zalecaj mi się.
Ja majątku nie mam, nie spodobam ci się.

Ja ci się nie pytam, czyś majątek miała.
Tylko ci się pytam, czy mnie będziesz chciała.

Chciałabym ja, chciała, ale nie takiego.
Ładnego, zgrabnego, chłopca wojskowego.

Nie przebieraj panna, żebyś nie przebrała.
Żebyś za kanarka wróbla nie dostała...

Nie siadaj, nie gadaj, na mojej ławeczce.
Boś się nie spodobał mojej rodzineczce.

Moja rodzineczka to takiego pragnie,
Żeby zatańcował i zaśpiewał ładnie.

Te nasze chłopaki, jak parowe młyny.
Latają od jednej, do drugiej dziewczyny.

Ta ładna, ta zgrabna, a ta z pierścionkami.
Ta jeszcze ładniejsza, bo ta z dolarami.

Hej na Bielańskim lasku
Co tam krzyku wrzasku
Jakby całe piekło
Pod Kraków uciekło
Jazda na huśtawce
Odpoczynek w pracy
Romanse wśród krzaków
Szumią kiecki
I fartuszki po gaju

Pokazują Panny nóżki
O Raju!
Każdy z Panną
Albo dwiema jest cwany
Tylko dla nas Panny nie ma
O rany!

Szła dzieweczka przez las
Tak sobie mówiła;

Pójdę za starego
Nie będę robiła
Pójdę za starego
Nie będę robiła

Obrócił się stary
Plecami do ściany
A młoda żoneczka
Zalewa się łzami
A młoda żoneczka
Zalewa się łzami

Widziałem Marynę raz we młynie
Jak lazła do góry po drabinie
I widać było kolaniska
Oj jakie grubaśne te kościska