Jan Kiepura
Jan Wiktor Kiepura, urodzony 16 maja 1902 roku w Sosnowcu, był jednym z najwybitniejszych polskich śpiewaków i tenorów XX wieku. Jego kariera artystyczna, która obejmowała zarówno występy na scenach operowych, jak i rolę aktora filmowego, sprawiła, że zyskał międzynarodową sławę i uznanie. Kiepura pochodził z rodziny o muzycznych tradycjach, choć jego ojciec, Franciszek Kiepura, był piekarzem. Jego matka, Maria z domu Neuman, pochodziła z rodziny żydowskiej i przeszła na katolicką religię przed zawarciem małżeństwa. Jan miał młodszego brata, Władysława, również tenora. Wychowywał się w Sosnowcu, gdzie uczęszczał do Gimnazjum im. Stanisława Staszica. Już w młodości interesował się muzyką i czynnie uczestniczył w szkolnym chórze. Po ukończeniu gimnazjum zdał maturę, jednak początkowo podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. Zdecydował się na nie głównie z powodu nacisków ojca, który chciał, by syn został prawnikiem. Jednak Kiepura, nie rezygnując z pasji do muzyki, potajemnie rozpoczął naukę śpiewu, korzystając z lekcji u Wacława Brzezińskiego, a później u Tadeusza Leliwy i Ignacego Warmutha. Pierwsze występy Kiepury miały miejsce w 1924 roku, kiedy to wziął udział w koncercie w Sosnowcu, a już w 1925 roku zadebiutował na scenie Opery Lwowskiej, wykonując partię tytułową w „Fauście” Charlesa Gounoda. Po tym debiucie jego kariera nabrała tempa. Zatrudniono go w warszawskim Teatrze Wielkim, gdzie występował w różnych rolach operowych, między innymi jako Jontek w „Halce” Moniuszki oraz Turiddu w „Rycerskości wieśniaczej” Mascagniego. Po zakończeniu współpracy z warszawską sceną Kiepura wyjechał do Wiednia, gdzie zdobył angaż do Państwowej Opery (Staatsoper). Jego występ w roli Cavaradossiego w „Tosce” Pucciniego w 1926 roku zyskał szerokie uznanie. Wkrótce Kiepura występował na wielu prestiżowych scenach operowych, m.in. w mediolańskiej La Scali, gdzie debiutował w 1928 roku jako Kalaf w „Turandot” Pucciniego. Kolejne lata przyniosły mu liczne występy na scenach operowych w Wiedniu, Berlinie, Londynie, Paryżu, Buenos Aires i Nowym Jorku. Zyskał tytuł „króla tenorów” i uznanie jako jeden z najlepszych głosów tenorowych swoich czasów.
Obok kariery operowej Kiepura rozwijał także swoją działalność filmową. W 1930 roku podpisał kontrakt z niemiecką wytwórnią filmową UFA, debiutując w filmie „Neapol, śpiewające miasto”. Następnie wystąpił w takich produkcjach jak „Pieśń nocy” (1932) i „Kocham wszystkie kobiety” (1935). W 1936 roku zagrał w amerykańskiej produkcji „Pieśń miłości” (1936) i podpisał kontrakt z hollywoodzką wytwórnią Paramount Pictures. Dzięki takim rolom Kiepura zdobył serca szerokiej publiczności, łącząc talenty śpiewacze z aktorskimi. Wielką sławę przyniosły mu również występy w najbardziej prestiżowych operach świata, takich jak Metropolitan Opera w Nowym Jorku, gdzie zadebiutował w 1938 roku w roli Rudolfa w „Cyganerii”. Występował tu także w „Carmen” i „Rigoletcie”. Był również stałym gościem w londyńskim Covent Garden oraz w Operze Wiedeńskiej. W 1936 roku Kiepura ożenił się ze śpiewaczką i aktorką Martą Eggerth, z którą występował zarówno na scenach operowych, jak i w filmach. Małżonkowie przeprowadzili się do Francji, a później wyemigrowali do Stanów Zjednoczonych z powodu rosnącego zagrożenia wojennego i antysemityzmu w Europie. Kiepura włączył się w działania na rzecz Polski, organizując koncerty i wspierając rodaków podczas II wojny światowej. Po wojnie występował na scenach amerykańskich, kanadyjskich oraz latynoamerykańskich, a także w Europie, zarówno w operze, jak i w operetkach. Po wielu latach nieobecności Kiepura powrócił do Polski w 1958 roku, gdzie wystąpił w kilku koncertach w największych miastach. Jego występy spotkały się z ogromnym entuzjazmem publiczności, choć na stałe mieszkał już poza Polską. Z jego powrotem wiązała się także organizacja Festiwalu im. Jana Kiepury w Krynicy-Zdroju, który miał miejsce po jego śmierci. Jan Kiepura zmarł nagle 15 sierpnia 1966 roku na atak serca w Harrison, w Stanach Zjednoczonych. Jego śmierć wstrząsnęła światem muzyki, a w Polsce organizowane były liczne uroczystości żałobne. Tłumy żałobników podążały za trumną Kiepury, który został pochowany na warszawskich Powązkach. Kiepura pozostawił po sobie niezatarte ślady w historii muzyki i kultury. Jego perfekcjonizm, pracowitość oraz niesamowita barwa głosu sprawiły, że na zawsze pozostanie jednym z najwybitniejszych tenorów XX wieku. Festiwal im. Jana Kiepury w Krynicy-Zdroju, który odbywa się corocznie, to hołd dla jego niezrównanego talentu i wkładu w światową sztukę operową.
