Irena Santor
Irena Santor, urodzona 9 grudnia 1934 roku w Papowie Biskupim, to ikona polskiej muzyki pop i wokalistka znana ze swojego niepowtarzalnego głosu oraz umiejętności interpretacyjnych. Jej twórczość obejmuje szeroko rozumiany pop tradycyjny oraz muzykę folkową, co czyni ją jedną z najwybitniejszych postaci polskiej sceny muzycznej. Już jako młoda dziewczyna, w 1951 roku, Santor rozpoczęła karierę muzyczną, zostając solistką Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze”, który specjalizował się w polskiej muzyce ludowej i folklorystycznej. W „Mazowszu” występowała do 1959 roku, zdobywając doświadczenie oraz ucząc się scenicznego rzemiosła pod okiem Wandy Wermińskiej. Właśnie w zespole poznała Stanisława Santora, skrzypka i koncertmistrza orkiestry radiowej, który później został jej mężem. Po odejściu z „Mazowsza” Irena Santor postawiła na karierę solową. W 1959 roku, podczas koncertu „Zgaduj-Zgadula” w Sali Kongresowej w Warszawie, po raz pierwszy wystąpiła jako niezależna artystka, co stało się początkiem jej solowej drogi. Wkrótce jej twórczość przyniosła jej wielką popularność, a już w 1960 roku na zlecenie Władysława Szpilmana nagrała swoje pierwsze przeboje „Maleńki znak” i „Embarras”, zdobywając liczne nagrody na festiwalach muzycznych. W latach 60. Santor stała się jedną z najbardziej cenionych polskich piosenkarek, wylansowując takie hity jak „Powrócisz tu”, „Tych lat nie odda nikt” oraz „Już nie ma dzikich plaż”. Irena Santor występowała nie tylko w Polsce, lecz także na międzynarodowych festiwalach w Ameryce, Azji i Australii. Była pierwszą polską wokalistką, która otrzymała doktorat honoris causa, a jej twórczość doceniano zarówno w kraju, jak i za granicą. Jej duety z takimi artystami jak Mieczysław Fogg, Edyta Górniak, Zbigniew Wodecki, czy Justyna Steczkowska, były wyjątkowe i stały się inspiracją dla kolejnych pokoleń artystów. Na przestrzeni lat współpracowała z licznymi instytucjami kulturalnymi, w tym z kabaretami „Wagabunda”, „U Kierdziołka” i „Karuzela Warszawska”. W latach 60. i 70. pojawiała się na scenach warszawskich teatrów, takich jak Teatr Syrena, występując w spektaklach, które zyskały ogromne uznanie publiczności. Brała udział w licznych programach telewizyjnych i recitalach, które zyskiwały wysokie noty od krytyków. Santor była również zaangażowana w działalność społeczną i charytatywną. Uczestniczyła w wielu koncertach na rzecz potrzebujących, np. podczas powodzi tysiąclecia w 1997 roku czy po tsunami w Azji w 2005 roku. Od lat związana z Fundacją Anny Dymnej „Mimo Wszystko”, wspierała młode talenty podczas Festiwalu Zaczarowanej Piosenki.
W 1991 roku Santor ogłosiła wycofanie się z regularnych występów, decydując się kontynuować swoją działalność artystyczną głównie w radiu i telewizji oraz w ramach projektów charytatywnych. Jednak jej kariera trwała przez kolejne dekady, w czasie których wydała wiele albumów, takich jak „Halo Warszawo”, „Powrócisz tu”, „Moja Warszawa” oraz „Jeszcze” (2002). W nowym tysiącleciu nagrała płyty „Kręci mnie ten świat” (2010) i „Zamyślenia” (2014), które potwierdziły jej niegasnącą popularność i talent. W 2021 roku Irena Santor ogłosiła oficjalne zakończenie kariery, pozostawiając po sobie dorobek artystyczny, który na stałe wpisał się w historię polskiej muzyki. Jej ostatni występ na festiwalu opolskim w 2013 roku, gdzie wykonała legendarną piosenkę „Powrócisz tu”, zakończył się odebraniem prestiżowej nagrody Diamentowego Mikrofonu. W listopadzie 2022 roku, po zakończeniu kariery, światło dzienne ujrzał jej ostatni utwór „Trzy drzewka”, nagrany w duecie z Michałem Bajorem. Irena Santor pozostaje symbolem klasy i kunsztu wokalnego, a jej wieloletnia działalność artystyczna na zawsze zapisze się w polskiej kulturze.
