Lech Janerka
Lech Andrzej Janerka, urodzony 2 maja 1953 roku we Wrocławiu, jest jednym z najważniejszych polskich muzyków rockowych, kompozytorem, basistą i autorem tekstów, mającym znaczący wpływ na rozwój polskiej sceny alternatywnej. Znany jest zarówno z działalności w zespole Klaus Mitffoch, jak i z późniejszej kariery solowej. Został uhonorowany wieloma nagrodami i odznaczeniami, w tym Brązowym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis w 2005 roku oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski w 2011 roku. Janerka rozpoczął działalność muzyczną pod koniec lat 70. Wraz z żoną, Bożeną Janerką, występował na festiwalach piosenki studenckiej, co przyczyniło się do jego późniejszej popularności. W 1979 roku założył zespół Klaus Mitffoch, z którym nagrał album o tej samej nazwie. Płyta ta, będąca wyrazem buntu wobec reżimu Polski Ludowej, zyskała miano jednej z najważniejszych w historii polskiego rocka. Teksty utworów, pełne ukrytej krytyki politycznej, były znakomitym odzwierciedleniem sytuacji społeczno-politycznej lat 80. Utwory takie jak „Powinność kurdupelka” czy „Klus Mitroch” wyrażały pragnienie wolności i sprzeciw wobec zniewolenia. Po odejściu z Klaus Mitffoch, Janerka rozpoczął karierę solową, wydając w 1986 roku album „Historia podwodna”. Album ten, na którym grał wraz z żoną, przyniósł artystyczny sukces i był eksperymentem dźwiękowym, charakteryzującym się zastąpieniem gitary przetwarzaną elektronicznie wiolonczelą. Utwory takie jak „Konstytucje” i „Ta zabawa nie jest dla dziewczynek” zdobyły popularność na polskich listach przebojów. W późniejszych latach Janerka wydał kilka kolejnych albumów, takich jak „Ur” (1991) oraz „Bruhaha” (1994), różniących się stylistycznie, co podkreśliło jego chęć do muzycznych poszukiwań i eksperymentów. Album „Bruhaha” był bogaty w gitarowe riffy, natomiast „Ur” skierował się ku nowym brzmieniom, odchodząc od typowej estetyki rocka. Janerka zyskał opinię niezależnego twórcy, zyskując szacunek jako muzyk, który konsekwentnie podąża własną ścieżką artystyczną. W 2002 roku ukazała się płyta „Fiu fiu…”, nominowana do Fryderyków w kategoriach płyta alternatywna i autor roku. W tym samym roku Janerka stworzył utwór „Nadzieja o Wrocławiu” na potrzeby kampanii promującej Wrocław jako kandydata do organizacji EXPO 2010. Choć przedsięwzięcie odbiło się szerokim echem, część jego fanów poczuła się rozczarowana odejściem artysty od niezależności, z której słynął. Janerka odpowiedział, że jego wiek pozwala mu na swobodę twórczą, nieuzależnioną od oczekiwań innych.
Album „Plagiaty” z 2005 roku okazał się kolejnym sukcesem. Zrealizowany w nowym składzie, z gitarzystą Damianem Pielką, album zdobył uznanie krytyków i publiczności, przynosząc Janerce Superjedynkę w kategorii „płyta alternatywna” oraz Fryderyka za piosenkę „Rower”, która zdobyła popularność także dzięki wyróżnionemu teledyskowi. Dyskografię Janerki zamyka album „Gipsowy odlew falsyfikatu” z 2023 roku, promowany przez single „Zabawawa”, „Wanna na Wawelu” i „Dupa jak sofa”. W jego twórczości teksty stanowią istotną część przekazu, często wyrażając ironię, groteskę i absurdy codzienności, przy czym Janerka posługuje się aliteracjami i neologizmami, co daje efekt niepowtarzalnego stylu. Styl ten, według interpretacji, nawiązuje do twórczości Mirona Białoszewskiego. Janerka jest także autorem tomiku bajek dla dzieci „Puszka-Cacuszko” z ilustracjami Tomasza Brody. Lech Janerka pozostaje jednym z najbardziej wyrazistych i niezależnych artystów polskiej muzyki rockowej, znanym z eksperymentalnych podejść do muzyki i literackiego charakteru tekstów, którymi zdobył uznanie wielu pokoleń słuchaczy.
