Pod Budą
Pod Budą to krakowski zespół wokalno-instrumentalny, powstały w 1977 roku, który szybko zyskał uznanie w kręgach poezji śpiewanej. Jego początki są związane z działalnością kabaretu o tej samej nazwie, założonego przez Bohdana Smolenia. Kabaret działał przy Akademii Rolniczej w Krakowie, a sukces zespołu kabaretowego, potwierdzony nagrodą na Ogólnopolskim Festiwalu Piosenki i Piosenkarzy Studenckich w Krakowie w 1974 roku, stał się inspiracją do założenia formacji muzycznej. Inicjatorem powstania zespołu Pod Budą był Andrzej Sikorowski – wokalista, gitarzysta i mandolinista, który wraz z Janem Hnatowiczem (gitarzystą i kompozytorem) stworzył oryginalny repertuar grupy. W skład pierwszej formacji wchodzili także: Krzysztof Gawlik (skrzypce), Chariklia Motsiou (wokal), Anna Treter (wokal), Andrzej Żurek (gitara basowa). W początkowej fazie działalności grupa działała w ramach krakowskiego oddziału Polskiego Stowarzyszenia Jazzowego. Repertuar zespołu to głównie autorskie kompozycje Andrzeja Sikorowskiego, który odpowiadał za muzykę i teksty, oraz Jana Hnatowicza jako współkompozytora. W efekcie ich twórczości powstały utwory, które stały się rozpoznawalnym elementem polskiej poezji śpiewanej – głęboko refleksyjne, melodyjne i poruszające tematykę codziennych radości i smutków. W latach swojej działalności zespół nagrał cztery analogowe single, cztery płyty winylowe oraz 12 płyt kompaktowych, z których cztery to reedycje. Ich twórczość pojawiała się także na licznych składankach z innymi wykonawcami. Pod Budą koncertował w Polsce oraz za granicą – m.in. w krajach bloku wschodniego (ZSRR, NRD) oraz w zachodnich Niemczech (RFN), a także w ośrodkach polonijnych w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Zespół miał także okazję występować na prestiżowych festiwalach, takich jak Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej w Opolu, gdzie w 1979 roku otrzymał wyróżnienie w plebiscycie Studia Gama. Z kolei w 1989 roku wystąpił na Międzynarodowym Festiwalu Piosenki w Sopocie.
Zespół nagrał wiele archiwalnych materiałów dla Rozgłośni Polskiego Radia w Krakowie, a jego dorobek muzyczny został uhonorowany poprzez hasło w telewizyjnym Leksykonie Polskiej Muzyki Rozrywkowej oraz program dokumentalny Okruchy codzienności czyli Krótka historia grupy Pod Budą. Grupa nagrała też teledyski do swoich najbardziej znanych utworów, takich jak „Kraków, Piwna 7”, „W moim znaku Waga”, „Piosenka o walizce” oraz „Ballada o ciotce Matyldzie”. W 1992 roku skład zespołu uległ zmianie, formując się w wersji, która funkcjonuje do dziś. Obecnie Pod Budą tworzą: Andrzej Sikorowski (lider, wokal, gitara), Anna Treter (wokal, instrumenty klawiszowe), Andrzej Żurek (gitara basowa) oraz Marek Tomczyk (gitara). Do grupy dołączyła również Maja Sikorowska, córka Andrzeja Sikorowskiego, co wzbogaciło wokalną stronę zespołu. Dyskografia zespołu jest bogata i różnorodna, obejmując zarówno albumy studyjne, jak i nagrania koncertowe. Pierwsze płyty, takie jak Grupa Muzyczna Pod Budą (1981), Postscriptum (1983) oraz List do świata (1987), stały się fundamentem ich muzycznej kariery. Kolejne albumy, w tym Lecz póki co żyjemy (1990), Blues o starych sąsiadach (1992) i Jak kapitalizm, to kapitalizm (1993), zyskały szeroką popularność, a utwory z nich stały się klasykami polskiej poezji śpiewanej. Album Kraków, Piwna 7 (1999), zawierający największe przeboje zespołu, wydany został w ramach „Złotej Kolekcji” i podkreślał dorobek grupy. Znajdują się na nim m.in. takie utwory jak „Ballada o ciotce Matyldzie”, „Bardzo smutna piosenka retro” czy „Nie przenoście nam stolicy do Krakowa”. Oprócz działalności grupowej, członkowie zespołu rozwijali także solowe projekty. Andrzej Sikorowski wydał płytę Moje piosenki w 1991 roku, a Anna Treter nagrała solowe albumy Na południe (2004) oraz Może tak, może nie (2005). W 2005 roku ukazał się także album duetu Andrzeja i Mai Sikorowskich, pt. Kraków-Saloniki, będący swoistym połączeniem polskiej i greckiej tradycji muzycznej. Pod Budą to zespół, który przez ponad cztery dekady wprowadzał na polską scenę muzyczną utwory o wysokich walorach artystycznych i literackich. Ich twórczość pozostaje popularna, a ich muzyka – symboliczna dla krakowskiego klimatu, w którym odnajduje się zarówno melancholię, jak i poczucie humoru oraz głębokie zrozumienie ludzkiej codzienności.
