Krystyna Prońko
Krystyna Prońko, urodzona 14 stycznia 1947 roku w Gorzowie Wielkopolskim, jest jedną z czołowych postaci polskiej sceny muzycznej. Jej wszechstronność jako piosenkarka, wokalistka jazzowa, kompozytorka, wydawca i pedagog muzyczny zyskała jej uznanie w kraju i za granicą. Prońko jest również honorowym obywatelem Gorzowa Wielkopolskiego. Rodzina Krystyny Prońko ma korzenie w Łemkowszczyźnie i przed II wojną światową mieszkała na Kresach Wschodnich, na terenie obecnej Białorusi. Po wojnie osiedliła się w Gorzowie Wielkopolskim, gdzie urodziła się Krystyna. Jej edukacja rozpoczęła się w technikum chemicznym w Gorzowie, gdzie zdobyła kwalifikacje jako chemik-analityk. Jednak jej prawdziwa pasja szybko skupiła się na muzyce, a Krystyna zdecydowała się na studia na Wydziale Jazzu i Muzyki Rozrywkowej Akademii Muzycznej w Katowicach. Jej kariera artystyczna rozpoczęła się w listopadzie 1966 roku, kiedy to dołączyła do rodzinnego zespołu „Reflex”, gdzie grała na organach i śpiewała, współpracując z braćmi Piotrem i Wojciechem Prońko oraz z innymi muzykami. Zespół zadebiutował w listopadzie 1969 roku na 1. Ogólnopolskim Festiwalu Awangardy Beatowej w Kaliszu, gdzie Krystyna zdobyła indywidualne wyróżnienie eliminacyjne. W końcu 1969 roku, Prońko dołączyła do zespołu Respekt pod kierownictwem Antoniego Kopffa, który zyskał popularność w Rzeszowie. Grupa nagrała utwory takie jak „Daleko przed siebie” i „Cały maj”, które znalazły się na Liście Przebojów Programu III Polskiego Radia. Na początku lat 70. Krystyna Prońko współtworzyła żeńskie trio wokalne, które współpracowało z wieloma znanymi artystami, w tym Czesławem Niemenem, zespołami Skaldowie i Czerwone Gitary, a także z zespołami Janusza Komana: Pokolenie i Koman Band. W 1973 roku wystąpiła na Festiwalu Wokalistów Jazzowych w Lublinie oraz na 11. Krajowym Festiwalu Polskiej Piosenki w Opolu, gdzie zaprezentowała utwory „Po co ci to, chłopcze?” i „Umarłe krajobrazy”. W 1974 roku, podczas 12. KFPP w Opolu, Prońko zdobyła nagrodę za najlepszą aranżację utworu „Papierowe ptaki”. Rok później zdobyła główną nagrodę na 13. KFPP za „Niech moje serce kołysze ciebie do snu”, a także została uznana za najpopularniejszą wokalistkę w Polsce w plebiscycie magazynu „Non Stop”. W 1976 roku wystąpiła na Festiwalu Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze i ponownie zdobyła tytuł najpopularniejszej wokalistki w plebiscycie „Non Stop”. W 1978 roku z utworem „Modlitwa o miłość prawdziwą” zajęła czwarte miejsce na 16. KFPP w Opolu. W następnym roku, razem ze Zbigniewem Wodeckim, wygrała konkurs „Premier” na 17. edycji festiwalu z utworem „Wspomnienie tych dni”. W latach 1979–1981 prowadziła klasę śpiewu w Akademii Muzycznej w Katowicach oraz pracowała z młodymi piosenkarzami w Teatrze Muzycznym w Gdyni. W 1980 roku została ogłoszona piosenkarką roku, a w 1981 roku zaprezentowała utwór „Psalm stojących w kolejce” na 19. KFPP w Opolu, który był częścią oratorium Ernesta Brylla do muzyki Wojciecha Trzcińskiego „Kolęda Nocka”. W 1991 roku Krystyna Prońko założyła własne wydawnictwo płytowe Power Music. W latach 1992–1995 pracowała jako dziennikarka muzyczna i prowadziła autorskie programy radiowe. Prowadziła także warsztaty bluesowe dla wokalistów w Bolesławcu. Od października 2001 roku uczyła śpiewu na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. W 2010 roku Prońko zasiadała w jury pierwszej edycji programu TVP1 „Śpiewaj i walcz”. W 2013 roku wystąpiła na gali jubileuszowej „Opole! Kocham Cię!” podczas 50. KFPP w Opolu. W latach 2014–2018 była radną Rady m.st. Warszawy, uzyskując mandat z listy Platformy Obywatelskiej.
W 2015 roku Krystyna Prońko gościnnie wystąpiła na płycie „Albo Inaczej” z interpretacją utworów „Oszuści” i „Dyskretny chłód”. Rok później zaśpiewała utwór „Jesteś lekiem na całe zło” w koncercie „Grand Prix Publiczności – Złote Opole” podczas 53. KFPP w Opolu. 10 listopada 2018 roku wzięła udział w Koncercie dla Niepodległej, wykonując utwór „Mury” Jacka Kaczmarskiego z chórem Sound’n’Grace. W 2024 roku z utworem „Tempus fugit” zajęła 11. miejsce w wewnętrznych eliminacjach wyłaniających reprezentanta Polski na 68. Konkurs Piosenki Eurowizji. Krystyna Prońko została uhonorowana licznymi odznaczeniami, w tym Odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” w 1979 roku, Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” w 2008 roku, Odznaką Honorową za Zasługi dla Województwa Lubuskiego w 2007 roku oraz Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości w 2019 roku. Jej dyskografia obejmuje wiele albumów solowych, takich jak „Krystyna Prońko” (1975), „Deszcz w Cisnej” (1978), „1980” (1980), „Krystyna Prońko” (1983), „Kolędy” (1984), „Subtelna gra” (1987), „Album” (1989), „Firma „Ja i Ty” (1990), „Jesteś lekiem na całe zło” (1994), „Złość” (1998), „Kolędy i piosenki świąteczne” (1999), „Jestem po prostu...” (2006), „Lubię...specjalne okazje” (2020) oraz reedycje z 2023 roku.