Hanka Ordonówna
Hanka Ordonówna, właściwie Maria Anna Pietruszyńska, urodziła się 4 sierpnia 1902 roku w Warszawie, w kamienicy przy ulicy Żelaznej 68. Była córką Władysława Pietruszyńskiego, kolejarza, oraz Heleny z domu Bieńkowskiej. Już od najmłodszych lat wykazywała talent do sztuki i występów scenicznych. W dzieciństwie uczęszczała do szkoły baletowej przy Teatrze Wielkim w Warszawie, gdzie rozwijała swoje umiejętności taneczne. Swoją karierę artystyczną rozpoczęła w 1918 roku, debiutując w warszawskim teatrzyku rewiowym „Sfinks”, gdzie początkowo występowała jako tancerka. Wkrótce, pod wpływem namów Karola Hanusza, przyjęła pseudonim artystyczny Anna Ordon, a później zmieniła go na Hanka Ordonówna. W „Sfinksie” zadebiutowała również jako piosenkarka, wykonując utwór „Szkoda słów”, jednak początkowo jej występy wokalne nie spotkały się z entuzjazmem krytyków. Po odejściu z „Sfinksa” Ordonówna przeniosła się do kabaretu „Wesoły Ul” w Lublinie, gdzie zyskała dużą popularność, wykonując piosenki o tematyce żołnierskiej, takie jak „O mój rozmarynie” oraz „Ułani, ułani, malowane dzieci”. To właśnie w tym okresie nawiązała romantyczną relację z reżyserem Januszem Sarneckim, która skończyła się tragicznie, kiedy Ordonówna, nie mogąc poradzić sobie z jego odejściem, próbowała popełnić samobójstwo. Nieudany strzał pozostawił bliznę na jej skroni, którą później ukrywała pod kapeluszami. Po krótce występowała także w Lwowie, gdzie śpiewała w kabarecie „Bagatela” i tańczyła w klubie „Ul”, a także w Krakowie, w Teatrze „Lutnia” w Wilnie. W 1923 roku rozpoczęła współpracę z kabaretem „Qui Pro Quo” w Warszawie, który był dla niej ważnym etapem w rozwoju kariery. Dzięki Fryderykowi Jarosiemu, który stał się jej mentorem, Ordonówna zyskała dojrzały i niepowtarzalny styl, co przyczyniło się do jej ogromnej popularności. Podczas swojego pobytu w kabarecie, w 1933 roku, wykonała piosenkę „Miłość ci wszystko wybaczy” z filmu Szpieg w masce, która na stałe wpisała ją do panteonu przedwojennych gwiazd muzyki.
W 1931 roku Hanka Ordonówna wyszła za mąż za hrabiego Michała Tyszkiewicza, który był również autorem wielu piosenek, które śpiewała. Ich związek początkowo spotkał się z oporem rodziny hrabiego, która uważała Ordonównę za mezalians. Mimo to, Hanka kontynuowała karierę artystyczną i występowała zarówno w Polsce, jak i za granicą, w takich miastach jak Paryż, Berlin, Wiedeń, Ateny, Bejrut, Damaszek, Kair, Tel Awiw, Jerozolima oraz w Stanach Zjednoczonych. Często samodzielnie projektowała swoje kostiumy sceniczne i była uwielbiana przez publiczność za charyzmatyczną osobowość, wyrazisty głos i niezapomniane występy. Po wybuchu II wojny światowej, Ordonówna znalazła się w Warszawie, gdzie w 1939 roku została aresztowana przez Gestapo. Po interwencji męża, który uzyskał obywatelstwo litewskie, udało się ją uwolnić, a para przeniosła się do Wilna. Tam, jako obywatele litewscy, brali udział w życiu kulturalnym, a Ordonówna występowała w Teatrze na Pohulance oraz w Polskim Teatrze Dramatycznym. Wkrótce jednak, po aneksji Litwy przez ZSRR, Ordonówna została aresztowana przez NKWD i wywieziona do łagru w Uzbekistanie. Po zwolnieniu z zesłania, w wyniku układu Sikorski-Majski, zajmowała się organizowaniem pomocy dla polskich sierot i pracowała w ośrodkach dla uchodźców. Po zakończeniu wojny, mimo pogarszającego się stanu zdrowia, kontynuowała swoją działalność artystyczną, organizując przedstawienia i koncerty dla polskich żołnierzy. W 1948 roku, pod pseudonimem Weronika Hort, wydała książkę Tułacze dzieci. Wkrótce potem, w wyniku pogłębiającej się gruźlicy, przeniosła się do Bejrutu, gdzie zorganizowała kolejne przedstawienia. Mimo ciężkiej choroby, Hanka Ordonówna wciąż była aktywna artystycznie, aż do swojej śmierci 8 września 1950 roku, która nastąpiła w wyniku tyfusu, którym zaraziła się od męża, pomagającego uchodźcom podczas epidemii. Została pochowana na polskim cmentarzu w Bejrucie, a jej grób przeniesiono później na warszawskie Powązki, gdzie znajduje się do dziś. Hanka Ordonówna była jedną z najważniejszych postaci przedwojennej sceny muzycznej i kabaretowej w Polsce. Zyskała nie tylko sławę artystyczną, ale także stała się symbolem odwagi i siły, zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym. Wspomnienia o jej wyjątkowym talencie, charyzmie i tragicznych losach do dziś pozostają żywe w polskiej kulturze.
